De 27 EU-leiders hebben zaterdag unaniem ingestemd met een “ferm en eerlijk politiek mandaat” voor de onderhandelingen met de Britten over hun vertrek uit de Europese Unie.

Dat twitterde EU-president Donald Tusk kort nadat de staatshoofden en regeringsleiders aan hun brexit-top in Brussel waren begonnen.

Volgens Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker hadden de 27 staatshoofden en regeringsleiders, onder wie premier Mark Rutte, “minder dan een kwartier” nodig om het eens te worden over de opdracht aan EU-onderhandelaar Michel Barnier.

De EU gaat voor een gefaseerde aanpak: eerst de boedelscheiding inclusief de rekening “voldoende” afronden, dan pas praten over de toekomstige relatie met het Verenigd Koninkrijk.

VK als hechte partner

De richtsnoeren voor Barnier waren volgens bondskanselier Angela Merkel “excellent voorbereid” en op diplomatiek niveau al uitonderhandeld. Toch is het vertoon van eensgezindheid “uniek”, zoals verschillende leiders zeiden.

In een verklaring benadrukken de 27 hun wens om in de toekomst het Verenigd Koninkrijk als "hechte partner” te hebben. Maar "een niet-lid van de unie dat niet dezelfde verplichtingen als een lidstaat heeft, kan niet dezelfde rechten en voordelen genieten".

Barnier en zijn team kunnen nu aan de slag met concrete voorstellen voor de eerste zaken die zullen worden aangepakt. Dat zijn de rekening van de scheiding en de positie van de EU-burgers die in Groot-Brittannië wonen en de Britten die elders in de EU leven. Ook duidelijkheid over de grens tussen Ierland en (het Britse) Noord-Ierland is een prioriteit.

De daadwerkelijke onderhandelingen beginnen na de Britse parlementsverkiezingen van 8 juni.

Snel nieuwe handelsrelatie

Volgens premier Rutte is het in het belang van Nederland dat de EU snel met het Verenigd Koninkrijk gaat praten over de relatie na de Brexit. "We moeten eerst hele goede afspraken maken over de echtscheiding maar zodra daar vertrouwen over is, moeten er ook snel goede afspraken worden gemaakt over de toekomstige relatie. Over handel, maar ook politiek", aldus de premier.

Het is nu zaak "kalm en realistisch" te blijven in de "complexe en omvangrijke" onderhandelingen, aldus Rutte.

De rechten van de Nederlanders en andere Europeanen die in Groot-Brittannië wonen, de grens van Ierland met (het Britse) Noord-Ierland en de rekening van de scheiding moeten het eerst worden geregeld. Nederland ziet het liefst dat daar in het najaar al duidelijkheid over is, maar Rutte kon nog niets beloven aan de ongeveer 100.000 Nederlanders in het Verenigd Koninkrijk.

Daarna komen de toekomstige relaties aan de beurt. Omdat Nederland tot de groep EU-landen met zeer sterke banden met de Britten behoort is dat erg belangrijk , zei Rutte. "Ook voor bedrijven, maar wat het voor hen betekent is nog niet te voorspellen." Beide onderhandelingsfasen zijn voor Nederland heel belangrijk, benadrukte Rutte.

Kleinere EU-begroting

De premier bracht als speciaal aandachtspunt de Europese begroting naar voren, die fors krimpt als de Britten in 2019 weg zijn. "Het Nederlandse uitgangspunt is: een kleinere unie is een kleinere begroting." Hoe gaan we daarmee om?, vroeg hij zich af.

Volgens EU-president Tusk ligt er al "een gedetailleerde lijst" klaar met de te beschermen rechten van de betrokken burgers. De Pool noemde het vertoon van eenheid "uniek". Hij zei er vertrouwen in te hebben dat dat niet zal veranderen.